جواب درس دوم علوم چهارم ابتدایی
در این نوشته جدیدترین گام به گام درس ۲ علوم چهارم دبستان با موضوع درس «مخلوط ها در زندگی» قرارگرفته‌است که شامل جواب سوالات متن کتاب درسی و فعالیت ها، گفت و گو کنید و فکر کنید صفحه‌های ۶ تا ۱۴ می‌باشد. در ادامه با ما از بخش مطالب درسی پایه چهارم ابتدایی همراه باشید.
جواب سوالات متن کتاب درسی صفحه ۶ علوم چهارم
پدر احمد قناد است. احمد هر وقت فرصت داشته باشد، در کارگاه قنادی‌به پدرش‌کمک می‌کند. یک روز در کارگاه، کیسه ی شکر پاره شد و شکر روی نخودچی‌ها ریخت. احمد مشاهده کرد که دانه‌های شکر بین نخودچی‌ها پراکنده شدند. اوبا خود فکر کرد:
● چگونه می‌تواند دانه‌های شکر را از نخودچی‌ها جدا کند؟
پاسخ:
جدا کردن دانه‌های شکر از نخودچی‌ها کار آسانی است و روش‌های مختلفی برای آن وجود دارد. انتخاب روش مناسب به مقدار مواد، اندازه دانه‌های شکر و نخودچی و تجهیزات در دسترس بستگی دارد. در اینجا چند روش رایج را معرفی می‌کنم:
روش‌های جداسازی شکر از نخودچی
الک کردن:
مناسب برای: زمانی که اندازه دانه‌های شکر بسیار ریزتر از نخودچی‌ها باشد.
روش کار: از الکی با سوراخ‌های ریزی استفاده کنید. مخلوط شکر و نخودچی را درون الک بریزید و به آرامی تکان دهید. دانه‌های شکر از سوراخ‌های الک عبور کرده و نخودچی‌ها روی الک باقی می‌مانند.
باد دادن:
مناسب برای: زمانی که محیطی با جریان هوای ملایم در اختیار داشته باشید.
روش کار: مخلوط شکر و نخودچی را روی یک سطح صاف پهن کنید. با استفاده از یک بادبزن یا سشوار با باد ملایم، دانه‌های شکر را به آرامی به سمت لبه‌ها هدایت کنید. نخودچی‌ها به دلیل سنگینی بیشتر، روی سطح باقی می‌مانند.
استفاده از دستگاه‌های جداسازی:
مناسب برای: مقادیر زیاد و جداسازی صنعتی.
روش کار: دستگاه‌هایی مانند جداکننده‌های ویبره‌ای یا بادی می‌توانند برای جداسازی مواد با اندازه و چگالی متفاوت استفاده شوند.
● اگر دانه‌های شکر را از نخودچی‌ها جدا کند، آیا می‌تواند آن‌ها را دوباره‌مصرف کند؟
پاسخ: بله
برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها فعالیت زیر را انجام دهید.
جواب فعالیت صفحه ۶ علوم چهارم
۱- مقداری ماسه یا نمک و چند عدد مهره و تیله را در یک ظرف دردار بریزید و تکان دهید.
۲- با نوک مداد، چند سوراخ ریز در ته لیوان ایجاد کنید.
● پیش بینی‌کنید اگرمواد درون ظرف را در لیوان بریزید، چه اتفاقی می‌افتد.
پاسخ: نمک‌هایی که از ته لیوان خارج شده در بشقاب می‌ریزند و مهره‌ها و تیله‌هایی که در لیوان بودند همانجا باقی می‌مانند.
۳- اکنون لیوان را در یک بشقاب بگذارید و مواد درون ظرف را در لیوان بریزید.
۴- لیوان را به آرامی تکان دهید؛ چه مشاهده می‌کنید؟
پاسخ: نمک‌ها به آرامی از زیر لیوان کاغذی بیرون می‌ریزد.
● آیا احمد به همین روش می‌تواند شکرها را از نخودچی‌ها جدا کند؟
پاسخ: بله(چون شکرها را می‌توان نمک در نظر گرفت ونخودچی‌ها را تیله)
● آیا پس از جداشدن دانه‌های شکر از نخودچی‌ها، شکل آن‌ها تغییر می‌کند؟
پاسخ: خیر، به همان شکل که بودند باقی می‌مانند و تغییری نمی‌کنند.
جواب سوالات متن کتاب درسی صفحه ۷ علوم چهارم
مخلوط چیست؟
هنگامی که شما مقداری ماسه یا نمک و تعدادی مهره و تیله را روی هم ریختید، یک مخلوط تهیه کردید. همه ی شما در زندگی بارها مخلوط تهیه کرده‌اید؛ مثلا وقتی سبزی‌های گوناگون را روی هم می‌ریزید، مخلوطی از آن‌ها درست می‌کنید.
آیا می‌توان سبزی‌ها را در این مخلوط از هم تشخیص داد؟
پاسخ: بله به آسانی قابل تشخیص هستند.
آیا مواد این مخلوط را به آسانی می‌توانید از هم جدا کنید؟
پاسخ: بله
از مخلوط سبزی، تربچه‌ای را جدا کنید. آیا رنگ و شکل آن تفاوت می‌کند؟
پاسخ: خیر
جواب گفت و گو کنید صفحه ۷ علوم چهارم
● در هر یک از مخلوط‌های زیر چه چیزهایی وجود دارد؟
پاسخ: آجر اسباب بازی و بادام، بادام هندی، مغز گردو، مغز فندوق.
در هر یک از این مخلوط‌ها، مواد چه حالتی دارند؟
پاسخ: حالت جامد
مخلوط‌های بالا نمونه‌هایی از مخلوط چند ماده‌ی جامد را نشان می‌دهند که یکنواخت نیستند. چند نمونه‌ی دیگر از این نوع مخلوط‌ها را که می‌شناسید، نام ببرید.
پاسخ: گچ و خاک، شن و ماسه، مداد و خودکار، نخود و لوبیا، نمک و شکر
مخلوط ها گوناگون اند
مخلوط ها همیشه از چند ماده‌ی جامد تشکیل نمی‌شوند. در شکل‌های زیر چند نوع از مخلوط ها را مشاهده می‌کنید.
جواب فکر کنید صفحه ۸ علوم چهارم
● در هر یک از شکل‌های بالا، چه موادی با هم مخلوط شده‌اند؟
پاسخ: آب و روغن(مایع در مایع) – میوه‌های خشک(جامد در جامد) – شربت خاکشیر(جامد در مایع)
● با بیان چند مثال دیگر جدول زیر را پر کنید.
| انواع مخلوط | ||
| جامد در جامد | جامد در مایع | مایع در مایع |
| مخلوط حبوبات | آب قند | آب و روغن |
| نمک و شکر | تیله در آب | بنزین در آب |
| ماسه و سیمان | شن در آب | آب و گلاب |
جواب فعالیت صفحه ۸ علوم چهارم
مخلوط یکنواخت یا محلول
۱- درون سه لیوان که قبلا آن‌ها را شماره‌گذاری کرده‌اید، تا نیمه آب بریزید.
۲- در لیوان شماره‌ی (۱) سه حبه قند و در لیوان شماره‌ی (۲) سه قاشق روغن مایع بریزید و آن‌ها را هم بزنید.
۳- در لیوان شماره‌ی (۳) سه قاشق گچ یا آرد بریزید و آن را هم بزنید؛ چه اتفاقی می‌افتد؟
پاسخ: ابتدا ته نشین می‌شود بعد از به هم زدن آن با آب مخلوط می‌شود. سپس دوباره ته نشین می‌شود.
۴- مشاهده‌های خود را در جدول زیر بنویسید.
پاسخ:
| مواد درون لیوان ته نشین می‌شوند یا نمی‌شوند | شفاف است یا شفاف نیست | نام مواد موجود در لیوان | شماره ی لیوان |
| ۱ | شفاف است | قند | ته‌نشین می‌شود |
| ۲ | شفاف نیست | روغن | ته نشین نمی‌شود |
| ۳ | شفاف نیست | گچ | ته‌نشین نمی‌شود |
● از این فعالیت چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
پاسخ:
برخی مواد به طور یکنواخت در آب حل می‌شوند و ته نشین نمی‌شوند و شفاف هستند ولی برخی دیگر از مواد هم هستند که یکنواخت پخش نمی‌شوند و ته نشین می‌شوند و شفاف هم نیستند.
وقتی قند را در آب می‌اندازید و آن را هم می‌زنید، ذره‌های قند به آرامی از هم جدا می‌شوند و بعد از مدتی به‌طور یک نواخت در آب پراکنده می‌شوند. در این حالت، می‌گوییم مخلوط یک نواخت است. به این نوع مخلوط، محلول می‌گویند. همان طور که مشاهده کردید در محلول ها، هیچ ماده‌ای ته نشین نمی‌شود.
جواب فکر کنید صفحه ۹ علوم چهارم
در نمونه‌های زیر، مخلوط‌های یکنواخت را مشخص کنید. دلیل خود را بیان کنید.
پاسخ:
۱- شربت: غیر یکنواخت، زیرا دانه‌های تخم شربتی به طور یکسان در همه جا پخش نشده‌اند و دانه‌ها در یک قسمت جمع شده‌اند. همچنین اجزای مخلوط از یکدیگر قابل تشخیص‌اند.
۲- زعفران دم کرده و صافی شده: یکنواخت، زیرا رنگ شفاف و صافی دارد و به طور یکنواخت با آب پراکنده شده است.
۳- آب و نمک: یکنواخت: به خاطر شفافیت و به طور یکنواخت پخش شدن نمک در آب(محلول بودن نمک در آب).
وقتی‌دویا چند ماده را روی‌هم می‌ریزیم، گاهی مخلوط‌های شفافی به‌دست می‌آوریم؛ مانند آب و نمک یا آب و قند اما گاهی مخلوط‌های شفاف به وجود نمی‌آیند. برای مثال، اگر ماست را با آب مخلوط کنیم، دوغ به دست می‌آید که شفاف نیست و پس از مدتی ته نشین می‌شود. این نوع مخلوط‌ها، محلول نیستند.
چگونه می‌توانید سریعتر چای شیرین تهیه کنید؟
برای تهیه‌ی چای شیرین، می‌توانیم نبات، شکر یا پودر قند را در چای حل کنیم. پیش بینی کنید که کدام یک بهتر و سریع تر در آب حل می‌شود. برای پاسخ به این پرسش، فعالیت صفحه‌ی بعد را انجام دهید.
پاسخ:
۱- پودر قند
۲- شکر
۳- نبات
جواب فعالیت صفحه ۱۰ علوم چهارم
۱- درون سه لیوان که قبلا آن ها را شماره‌گذاری کرده‌اید، تا نیمه آب معمولی بریزید.
۲- سه شاخه نبات تقریبا برابر بردارید. یکی از آن‌ها را خرد کنید و دیگری را در هاون بکوبید تا پودر شود.
۳- شاخه نبات سوم را در لیوان شماره‌ی (۱) بیندازید و آن را با قاشق هم بزنید تا نبات کاملا حل شود. هم زمان، زمان‌سنج را روشن کنید. زمان لازم برای حل شدن شاخه نبات را در جدول زیر بنویسید.
۴- مرحله‌ی (۳) را با خرده نبات و پودر نبات تکرار کنید.
● در کدام حالت، نبات سریع تر در آب حل می‌شود؟
پاسخ: پودر نبات
● از این آزمایش چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
پاسخ: هر چقدر اندازه ذرات کوچک‌تر باشد، سرعت حل شدن بیشتر می‌شود زیرا ریز بودن ماده می‌تواند سطح تماس را با آب بیشتر کند در نتیجه زودتر در آب حل شود.
گرما بر حل شدن مواد در آب اثر دارد.
پیش بینی کنید که شکر در آب سرد سریعتر حل می‌شود یا آب داغ. برای درستی پیش بینی خود، فعالیت زیر را انجام دهید.
جواب فعالیت صفحه ۱۱ علوم چهارم
۱- در یک لیوان، تا نیمه آب سرد بریزید.
۲- دو قاشق چای خوری شکر به آب لیوان اضافه کنید و زمان‌سنج را روشن کنید.
۳- مخلوط آب و شکر را با قاشق هم بزنید تا شکر به طور کامل حل شود. زمانی را که برای حل شدن شکر لازم است، یادداشت کنید.
۴- همین آزمایش را با آب نیم گرم و داغ تکرار کنید و مشاهده‌های خود را در جدول زیر بنویسید.
۵- نتایج را روی نمودار ستونی رسم کنید.
پاسخ:
● شکر در کدام آب سریعتر حل می‌شود؟
پاسخ: آب داغ
● از این فعالیت چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
پاسخ: آب داغ به حل شدن و پراکنده شدن سریع مواد کمک می‌کند.
جواب فکر کنید صفحه ۱۲ علوم چهارم
برای تهیه‌ی سریع یک لیوان شیرعسل خنک چه راه‌هایی پیشنهاد می‌کنید؟
پاسخ:
۱- عسل را گرم کرده و سپس آن را در شیر سرد می‌ریزیم تا خنک گردد.
۲- شیر را گرم می‌کنیم و بعد عسل در داخل آن می‌ریزیم و برای سرد شدن یخ در داخل آن می‌اندازیم.
۳- یا اینکه هر دو (شیر و عسل) را گرم کرده و ترکیب می‌کنیم بعد با به کارگیری از یخ آن را خنک می‌کنیم.
جداسازی مخلوط
بیشتر مواد در دنیای اطراف ما به‌صورت مخلوط هستند. همانطور که در ابتدای درس مشاهده کردید، احمد دانه‌های شکر را از نخودچی‌ها جدا کرد. بنابراین گاهی لازم است اجزای مخلوط‌ها را جدا کنیم.
با انجام دادن فعالیت زیر، با برخی روش‌های جداسازی مخلوط‌ها آشنا می‌شوید.
جواب فعالیت صفحه ۱۲ و ۱۳ علوم چهارم
۱- با ماژیک روی دو لیوان حروف (آ) و (ب) را بنویسید.
۲- در لیوان (آ) یک قاشق نمک، یک قاشق ماسه و تا نیمه‌ی آن آب بریزید. مخلوط را کاملا هم بزنید.
● اکنون کدام ماده در این مخلوط دیده نمی‌شود؟
پاسخ: نمک
۳- اکنون، مانند شکل، روی لیوان (ب) پارچه‌ای توری و نازک (یا کاغذ صافی) بگذارید و کش را دور آن بیندازید.
۴- مخلوط درون لیوان (آ) را روی صافی بریزید؛ چه اتفاقی می‌افتد؟
پاسخ: ماسه روی صافی می‌ماند و آب و نمک از صافی رد می‌شود.
● کدام ماده را با روش صاف کردن جدا کردید؟
پاسخ: ماسه
۵- دو قطره از مخلوط آب و نمک لیوان (ب) را روی یک ورقه‌ی نازک آلومینیمی بچکانید و صبر کنید تا آب آن بخار شود.
۶- پیش‌بینی کنید که چه اتفاقی می‌افتد؟
پاسخ: از محلول آب و نمک، آب بخار می‌شود و نمک روی آلومینیم می‌ماند.
● نتایج را در جدول زیر بنویسید.
پاسخ:
جواب گفت و گو صفحه ۱۳ علوم چهارم
ما هر روز مواد مختلفی را از هم جدا می‌کنیم. درباره‌ی تصویرهای زیر گفت‌وگو کنید.
پاسخ:
در عکس سمت راست گل و لای سبزی خوردن به وسیله‌ی آبکش جدا می‌شود و در عکس وسط ماست را از آبش به وسیله‌ی کیسه‌ی نخی جدا می‌کنیم و در عکس سمت چپ تفاله‌ی چای با چای صاف کن جدا می‌شود. تمامی این موارد از نمونه‌های جداکردن مواد مختلف با در خانه هستند.
جواب جمع آوری اطلاعات صفحه ۱۳ علوم چهارم
نمک خوراکی را چگونه تهیه می‌کنند؟ در این باره اطلاعات جمع‌آوری کنید و با استفاده از پرده نگار(پاور پوینت)به کلاس گزارش دهید.
پاسخ: در زیر توضیحات مختصری خدمت شما عزیزان ارائه می‌گردد اما برای اطلاعات بیشتر می‌توانید از فایل pdf و یا powerpoint ای که توسط تیم سوییتی بلاگ درست شده است استفاده کنید.
تهیه نمک خوراکی به دو روش اصلی انجام می‌شود:
۱- استخراج از سنگ نمک:
یافتن معدن سنگ نمک: در مناطقی که لایه‌های زیرزمینی حاوی نمک هستند، معادن سنگ نمک ایجاد می‌شود.
استخراج سنگ نمک: با استفاده از روش‌های مختلفی مانند انفجار یا حفر تونل، سنگ نمک از دل زمین استخراج می‌شود.
خرد کردن و آسیاب کردن: سنگ نمک استخراج شده را خرد کرده و به صورت پودر در می‌آورند.
تصفیه و یددار کردن: برای حذف ناخالصی‌ها و افزودن ید به نمک، مراحل تصفیه انجام می‌شود.
بسته‌بندی: نمک تصفیه شده و یددار شده بسته‌بندی شده و آماده مصرف می‌شود.
۲- تبخیر آب شور:
جمع‌آوری آب شور: از دریاها، دریاچه‌های شور یا چشمه‌های آب شور، آب شور جمع‌آوری می‌شود.
تبخیر آب: آب شور را در حوضچه‌های کم عمق پهن می‌کنند تا در اثر تابش آفتاب تبخیر شود.
تبلور نمک: با تبخیر آب، نمک به صورت بلورهای کوچک در کف حوضچه‌ها ته نشین می‌شود.
جمع‌آوری و تصفیه: بلورهای نمک را جمع‌آوری کرده و پس از تصفیه و یددار کردن، بسته‌بندی می‌کنند.
مراحل کلی تهیه نمک خوراکی:
استخراج یا جمع‌آوری ماده اولیه: سنگ نمک یا آب شور
خرد کردن یا تبخیر: آماده‌سازی ماده اولیه برای جداسازی نمک
تصفیه: حذف ناخالصی‌ها و مواد مضر
یددار کردن: افزودن ید به نمک برای پیشگیری از بیماری های ناشی از کمبود ید
بسته‌بندی: آماده‌سازی نمک برای مصرف
نکات مهم:
کیفیت نمک: کیفیت نمک به روش استخراج، میزان ناخالصی‌ها و مراحل تصفیه بستگی دارد.
اهمیت ید: ید یکی از عناصر ضروری برای بدن است و افزودن آن به نمک برای پیشگیری از بیماری گواتر بسیار مهم است.
مصرف به اندازه: نمک خوراکی در مقادیر زیاد می‌تواند برای سلامتی مضر باشد.
جواب فکر کنید صفحه ۱۴ علوم چهارم
برای جداسازی اجزای هر یک از مخلوط‌ها، از کدام یک از صافی‌های زیر می‌توان استفاده کرد؟
پاسخ:
الف) مخلوط سنگ ریزه، بادام زمینی شکسته و بادام زمینی سالم: صافی وسط «سرند»
ب) مخلوط شن و ماسه در ساختمان سازی: صافی بزرگ سمت چپ
ج) مخلوط سبوس و آرد: صافی سمت راست «الک»
سهم شما در استفاده‌ی درست از مخلوط ها چیست؟
مخلوط‌ها در زندگی‌ما اهمیت زیادی دارند؛ مثلا، از مخلوط آب با سیمان و ماسه، آب و گچ در ساختمان سازی و از مخلوط آب و مواد خوراکی در آشپزی استفاده می‌کنیم. ادویه‌ها، شوینده‌ها و داروها مخلوط‌های مهمی هستند که برای سلامتی و پاکیزگی ما لازم‌اند.
برخی از این مخلوط‌ها، مانند شوینده‌ها و رنگ‌ها، می‌توانند برای جانداران و طبیعت مضر باشند؛ بنابراین، باید از آن‌ها درست استفاده کنیم.
من برای استفاده‌ی درست از مخلوط‌ها:
● هنگام شستن دست‌ها، در استفاده از مایع دست‌شویی زیاده روی نمی‌کنم.
● هیچ‌گاه شوینده‌های مختلف را با هم مخلوط نمی‌کنم؛ زیرا ممکن است به من آسیب برساند.
● هیچ‌گاه محلول‌ها و مخلوط‌هایی را که نمی‌شناسم، نمی‌چشم.
● هنگام استفاده از مواد و مخلوط ها حتما برچسب روی ظرف آن‌ها را با دقت می‌خوانم.
شما برای استفاده‌ی درست از مخلوط‌ها و محلول‌ها چه پیشنهادهایی دارید؟
پاسخ:
۱- هیچ‌گاه محلول‌ها و مخلوط‌هایی که نمی‌شناسم را با هم ترکیب نمی‌کنم.
۲- محلول‌ها و مخلوط‌های مضرر را در طبیعت رها نمی‌کنم.
۳- محلول‌ها و مخلوط‌های خطرناک را از دسترس کودکان دور نگه می‌دارم.
سخن پایانی
اگر سوالی درباره‌ی درس ۲ علوم چهارم ابتدایی با موضوع درس ««مخلوط ها در زندگی»» دارید می‌توانید در بخش نظرات بپرسید تا تیم معلمان ما در اولین فرصت شما را راهنمایی کنند.
✅ جواب درس اول علوم چهارم
✅ جواب درس سوم علوم چهارم
📝 سوالات درس دوم علوم چهارم
📝 نمونه سوالات پایه چهارم ابتدایی
توجه: دانش‌آموزان عزیز شما می‌توانید برای دسترسی آسان‌تر به مطالب درسی عبارت «سوییتی بلاگ» را درانتهای مطلب مورد نظر خود سرچ(جست و جو) کنید.
نظرات کاربران