جواب درس هفتم علوم ششم ابتدایی
در این نوشته جدیدترین گام به گام درس ۷ علوم پنجم دبستان با موضوع درس «ورزش و نیرو۲» قرار گرفته است که شامل جواب سوالات متن کتاب، گفت و گو، آزمایش کنید، فعالیت و فکر کنید می‌باشد.در ادامه با ما از بخش مطالب درسی پایه ششم ابتدایی همراه باشید.
در مسابقهی مچ‌اندازی، هل دادن ماشین، طناب‌کشی و …، دو جسم در اثر تماس با یکدیگر به هم نیرو وارد می‌کنند. آیا موقعیت‌هایی را می‌شناسید که دو جسم بدون تماس با هم به یکدیگر نیرو وارد کنند؟
پاسخ:
وقتی قطب های آهنربای همنام را به هم نزدیک می کنیم، نیروی دافعه ای به یکدیگر وارد می کنند. نیروی گرانش اجسام را به سمت خود می کشد. وقتی دو بادکنک را روی سرمان می‌مالیم و آنها را به هم نزدیک می‌کنیم به هم نیروی الکتریکی وارد می‌کنند.
وقتی توپ یا مدادی از دست شما رها شود به طرف زمین سقوط میکند. میوه‌ها و برگ‌ها نیز وقتی از درخت جدا میشوند به طرف زمین سقوط می‌کنند. آیا تاکنون فکر کرده‌اید که چرا اجسام به طرف زمین سقوط می‌کنند؟
پاسخ:
به دلیل وجود نیروی جاذبه‌‌ای که از طریق زمین به اجسام وارد می‌شود.
جواب گفت و گو صفحه ۴۸ علوم ششم
الف) چرا وقتی شیر آب را باز می‌کنیم، آب بلا فاصله به سمت زمین جریان پیدا میکند؟
پاسخ:
نیروی گرانشی زمین به آب نیرویی وارد میکند و آن را به سمت خود می‌کشد.
ب) چرا اسکی باز در سرازیری به طرف پایین حرکت میکند و سرعت آن زیاد می‌شود؟
پاسخ:
نیروی گرانش وارد اسکی باز می‌شود و اسکی باز روی زمین شیب دار می‌لغزد. چون نیرویی جز مقاومت هوا وارد او نمی‌شود سرعت او مدام در حال افزایش است.
جواب فکر کنید صفحه ۴۹ علوم ششم
فرض کنید در زمین مسابقهی فوتبال، جاذبه‌‌ی زمین بر توپ وارد نشود. به نظر شما چه اتّفاق‌هایی ممکن است بیفتد؟
پاسخ:
در این صورت، توپ دیگر برای شلیک روی زمین نیست، زیرا توپ در هوا معلق خواهد بود. همچنین ممکن است بازیکنان تعلیق شوند یا زمانی که بازیکن شوت میکند، توپ به دلیل کمبود جاذبه به هوا رفته و دیگر به زمین باز نمی‌گردد.
جواب فعالیت صفحه ۵۰ علوم ششم
یک عروسک کوچک که در آن آهنربای کوچکی قرار دارد تهیه کنید و آن را روی یک مقوای ضخیم قرار دهید. به کمک یک آهنربای نسبتاً قوی، از زیر مقوا، عروسک را به حرکت درآورید.
به جای عروسک می‌توانید از یک اسباب بازی چرخدار که در آن آهن یا آهن‌ربا قرار دارد، استفاده کنید و اسباب بازی را روی مقوا به حرکت درآورید.
از این آزمایش‌ها چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
پاسخ:
برای اینکه دو جسم به یکدیگر نیرو وارد کنند، نباید در تماس باشند. برخی از اجسام بدون تماس به یکدیگر نیرو وارد می‌کنند.
جواب آزمایش کنید صفحه ۵۱ علوم ششم
دو میله‌‌ی پلاستیکی (مثلا دو عدد خودکار پلاستیکی) تهیه کنید و یکی را با نخی همانند شکل از میزی آویزان کنید. یک سر هر دو میله را به پارچه‌ی پشمی و یا موهای سر، که تمیز و خشک باشد، مالش دهید. سر هر دو میله را به هم نزدیک کنید. چه اتفاقی می‌افتد؟
پاسخ:
عمل رانش و دافعه را مشاهده می‌کنیم یعنی دو میله از هم جدا میشوند چون بار هم نام دارند.
همین آزمایش را با خرده‌های کاغذ انجام دهید؛ یعنی میله یا شانه‌ی پلاستیکی مالش داده شده را به خرده‌های کاغذ نزدیک کنید. چه اتّفاقی می‌افتد؟
پاسخ:
خرده‌های کاغذ توسط شانه یا میله جذب میشوند.
جواب آزمایش کنید صفحه ۵۲ علوم ششم
یک تخته‌‌ی صاف به طول تقریبی ۴۰ سانتی‌متر تهیه کنید و در یک سطح صاف مانند سطح سرامیکی، روی چند کتاب قرار دهید. جسمی مانند یک باتری قلمی را از بالای تخته رها کنید. جسم پس از طی چه مسافتی روی سطح صاف می‌ایستد؟
پاسخ:
بستگی به زاویه سطح شیب‌دار دارد. هرچه زاویه کمتر باشد، فاصله جسم کمتر می‌شود و بالعکس، هر چه ارتفاع بیشتر باشد، به دلیل افزایش زاویه شیب، باتری مسافت بیشتری را طی خواهد کرد.
بار دیگر این آزمایش را روی سطح پرز داری مانند موکت تکرار کنید. این بار جسم پس از طی چه مسافتی می‌ایستد؟
پاسخ:
مسافت طی شده در سطح موکت نسبت به سطح سرامیک کمتر است.
اگر آزمایش را روی سطح ناهموار خاکی انجام دهیم، چه اتّفاقی می‌افتد؟
پاسخ: جسم با طی مسافت بسیار کم می‌ایستد.
اگر روی یخ انجام شود، چه اتّفاقی می‌افتد؟
پاسخ: جسم مسافت طولانی‌تری طی میکند.
به نظر شما باید چه وضعیتی فراهم باشد تا جسم، مسافت بیشتری را طی کند؟
پاسخ: وجود سطح صاف و صیقلی با ناهمواری بسیار کم و افزایش ارتفاع و شیب تخته
در کدام حالت جسم زودتر متوقف می‌شود؟
پاسخ: سطح ناهموار خاک و شیب کم تخته
به نظر شما چرا در همهی حالت‌ها، جسم پس از مدتی بالاخره می‌ایستد؟
پاسخ:
به دلیل وجود نیروی اصطکاک که بر خلاف جهت حرکت جسم وارد می‌شود و با اعمال نیرو باعث کند شدن حرکت می‌شود.
در آزمایش انجام شده، کدام نیرو سبب کند شدن حرکت و توقف جسم شده است؟
پاسخ: اصطکاک
این نیرو در کدام جهت بر جسم وارد شده است؟
پاسخ: در خلاف جهت حرکت جسم
در «آزمایش کنید» صفحه قبل، نیروی اصطکاک در کدام حالت بیشتر است؟ آیا به نظر شما سطحی وجود دارد که جسم رها شده روی آن متوقف نشود؟ در گروه خود بحث کنید.
پاسخ:
سطح ناهموار خاک نسبت به سایر سطوح نیروی اصطکاک بیشتری دارد. تمام سطوح روی این سیاره دارای نیروهای اصطکاک هستند، به همین دلیل است که اجسام متحرک (مانند توپی که توسط یک بازیکن فوتبال شلیک می‌شود) پس از یک مسافت مشخص متوقف میشوند، اما سطوح مختلف نیروهای اصطکاک متفاوتی دارند. هر چه سطح پایین‌تر باشد، نیروی اصطکاک روی سطح کمتر می‌شود. بنابراین در تمام سطوح، بدن رها شده در نهایت پس از مدتی متوقف می‌شود، اگرچه ممکن است مدت بیشتری طول بکشد.
شگفتی‌های آفرینش: آیا می‌دانید اگر نیروی اصطکاک نبود، چه اتّفاقی می‌افتاد؟ آیا زندگی بدون اصطکاک برای شما قابل تصور است؟
پاسخ:
نیروی اصطکاک در برخی موارد در انجام کارها و زندگی ما مفید و در مواردی مضر است. مثلا وقتی نیروی قطعات ماشین حرکت میکند باعث گرم شدن قطعات و هدر رفتن مقداری انرژی می‌شود و به طور کلی بخشی از انرژی ماشین صرف غلبه بر اصطکاک می‌شود. حال اگر روزی اصطکاک نباشد انسان هم ضرر و زیان می‌بیند و هم سود و منفعت.
جواب گفت و گو صفحه ۵۳ علوم ششم
در هریک از فعالیت‌های زیر، نیروی اصطکاک بیشتر باشد بهتر است یا کمتر؟ چرا؟
پاسخ:
الف) هنگام ترمز کردن اتومبیل: بیشتر، تا ماشین سریعتر متوقف شود.
ب) بالا رفتن از کوه: بیشتر، تا کنترل بیشتری داشته باشیم و سر نخوریم.
پ) اسکی روی یخ یا برف: کمتر، تا راحت سر بخوریم.
ت) گره زدن طناب: بیشتر، تا گره محکم تر شود و دیگر باز نشود.
ث) اصطکاک بین اجزای دوچرخه، مثلاً زنجیر و چرخ دنده: کمتر، تا دوچرخه روان تر و سریعتر حرکت کند.
ج) هنگام هل دادن یک جسم سنگین: کمتر، تا حرکت اجسام راحت تر باشد.
جواب جمع آوری اطلاعات صفحه ۵۳ علوم ششم
برای افزایش اصطکاک در روزهای برفی و سرنخوردن خودروها، چه کارهایی انجام می‌شود؟ در این باره اطلاعات جمع‌آوری و نتیجه را به کلاس گزارش کنید.
پاسخ:
- استفاده از زنجیر چرخ خودرو
- استفاده از لاستیک عاج دار
- ریختن مخلوط شن و نمک بر روی سطح جاده یخ زده
جواب آزامایش کنید صفحه ۵۴ علوم ششم
یک کتاب بزرگ را روی میز قرار دهید و سعی کنید به کمک یک کش آن را به حرکت در آورید. این آزمایش را می‌توانید با قرار دادن چند کتاب روی هم، نیز انجام دهید. حال چند مداد استوانه‌ای شکل را زیر کتاب قرار دهید و دوباره سعی کنید کتاب را به کمک همان کش به حرکت درآورید. در کدام حالت، حرکت دادن کتاب راحت‌تر است و کش کمتر کشیده می‌شود؟ علّت را توضیح دهید.
پاسخ:
وقتی چند مداد استوانه‌ای زیر کتاب می‌گذاریم، کش کمتر کشیده می‌شود زیرا نیروی اصطکاک بین سطح و کتاب کاهش می‌یابد.
در زمان‌های قدیم برای جابه‌جایی اجسام بسیار سنگین و کاهش اصطکاک از روشی شبیه این آزمایش استفاده می‌کردند. آنها به جای مداد از تنه‌‌ی درختان کمک می‌گرفتند. به نظر شما امروزه برای کم کردن اصطکاک از چه راه‌هایی استفاده می‌کنند؟
پاسخ:
از روان کننده‌ها استفاده می‌شود. روان سازها موادی مانند روغن، گریس و مواد مشابه هستند که فرورفتگی‌های سطح جسم را پر می‌کنند، به طوری که سطوح تماس صاف و هموار میشوند و به یکدیگر ساییده نمی‌شوند. از چرخ، ساچمه یا گلوله، بلبرینگ و … نیز استفاده می‌شود.
توضیح دهید چگونه یک دانش آموز می‌تواند یک چمدان مسافرتی سنگین را به راحتی جابه‌جا کند؟
پاسخ:
اگر دانش آموز این چمدان سنگین را روی چرخ دستی بگذارد، جابه‌جایی آن بسیار آسان خواهد بود. این به این دلیل است که چرخ‌های چرخ دستی اصطکاک را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. در واقع به جای اینکه ته جعبه با زمین تماس داشته باشد، چرخ‌های صافی هستند که روی زمین می‌چرخند و برخی از چمدان‌های بزرگ دارای چرخ‌هایی هستند که اصطکاک و زمین را اندازه گیری می‌کنند، حمل چمدان را کاهش داده و راحت‌تر میکند.
جواب فکر کنید صفحه ۵۴ علوم ششم
وقتی خودرو در جاده‌ای در حال حرکت است، نیروی اصطکاک بر آن اثر میکند و سبب کاهش سرعت آن می‌شود. به نظر شما آیا نیروی اصطکاک بر کشتی یا هواپیمای در حال حرکت نیز اثر میکند؟
پاسخ:
بله، مایعات و هوا از ذرات ریز به نام مولکول تشکیل شده‌اند و وقتی جسمی در مایع حرکت میکند، باید آن ذرات را دور بزند. از سوی دیگر، ذرات مایع برای جلوگیری از حرکت بدن، نیرویی به بدن وارد می‌کنند و در نتیجه مقاومت ایجاد می‌کنند. همچنین، هنگامی که جسمی در هوا حرکت میکند، باید از مولکول‌های هوا که به عنوان یک مانع عمل می‌کنند دور شود. هوا همیشه به هر چیزی که در حال حرکت است فشار و نیرو وارد میکند و این نیرو را (مقاومت هوا) یا (نیروی کشش) می‌نامند. بهتر است بدانید مقاومت در برابر آب بسیار بیشتر از هوا است.
جواب آزمایش کنید صفحه ۵۵ علوم ششم
همانند شکل، یک برگه کاغذ را بردارید و با سرعت زیاد حرکت دهید. چه اتّفاقی می‌افتد؟ چه نیرویی سبب خم شدن کاغذ می‌شود؟
پاسخ:
کاغذ خم می‌شود. نیروی مقاومت هوا که نوعی نیروی اصطکاک است باعث کاهش سرعت حرکت می‌شود.
جواب کاوشگری صفحه ۵۵ علوم ششم
وسایل و مواد مورد نیاز: مقوای نازک – ماشین اسباب بازی – چسب – متر یا خط کش
بررسی کنید «شکل جسم چه اثری روی حرکت جسم دارد».
۱- یک ماشین اسباب بازی را از بالای سطح شیب‌داری رها کنید.
۲- مسافتی که ماشین روی سطح افقی طی میکند تا بایستد، اندازه‌گیری و یادداشت کنید. (تکرار آزمایش و به دست آوردن میانگین مسافت طی شده، دقت شما را بالا می‌برد).
۳-مقوایی به ابعاد ۲۰ سانتی‌متر در ۱۰ سانتی‌متر ببرید و در ماشین قرار دهید و دوباره آن را از بالای سطح شیب‌دار رها کنید. مشاهدات خود را یادداشت کنید.
۵- این مقوا را با تا کردن به ابعاد دیگر درآورید و آزمایش را تکرار کنید. جدول زیر را کامل کنید.
توجه کنید: در همهی آزمایش‌ها جرم ماشین به همراه مقوا یکسان باشد.
| شماره‌ی آزمایش | مساحت مقوا (سانتی‌متر مربع) | میانگین مساحتی که ماشین روی سطح افقی طی میکند (سانتی‌متر) |
| ۱ | ۲۰۰ سانتی‌متر مربع | ۱۳ سانتی‌متر |
| ۲ | ۱۸۰ سانتی‌متر مربع | ۱۹ سانتی‌متر |
| ۳ | ۱۵۰ سانتی‌متر مربع | ۲۳ سانتی‌متر |
| ۴ | ۱۳۰ سانتی‌متر مربع | ۲۸ سانتی‌متر |
نتیجه کاوش خود را در یک یا چند سطر بنویسید.
پاسخ:
مولکول‌های هوا با کاغذ برخورد می‌کنند و باعث میشوند که مقاومت هوا کند شده و بدن را از حرکت باز می‌دارد. هرچه سطح کاغذ پهن‌تر باشد، مقاومت هوا بیشتر می‌شود و ماشین سریعتر متوقف می‌شود.
جواب فکر کنید صفحه ۵۶ علوم ششم
۱- نیروی مقاومت هوا بر چه نوع خودروهایی اثر کمتری دارد؟
پاسخ:
خودروهایی که کشیده و شکلی دارند تا هوا به راحتی از سطوح آن عبور کند. داشتن چنین شکلی به این معنی است که تأثیر مقاومت هوا بر روی آن کم و حداقل خواهد بود. به این نوع اجسام، اجسام (آیرودینامیک) می‌گویند که شکلی صاف و گرد دارند و قسمت پشتی آنها کشیده و نوک تیز است.
۲- چرا هنگام نشستن هواپیماهای جنگی، در پشت آنها چتری باز می‌شود؟
پاسخ:
باز شدن چتر باعث کاهش سرعت می‌شود و نیروی مقاومت هوا افزایش پیدا میکند.
جواب آزمایش کنید صفحه ۵۷ علوم ششم
دو بادکنک را از یک میله یا خط‌کش بیاویزید و به طور مستقیم و یا با یک لوله‌‌‌ی خودکار به وسط بادکنک‌ها فوت کنید. چه اتّفاقی می‌افتد؟
پاسخ:
بادکنک‌ها به هم نزدیک میشوند.
اگر سریعتر از دفعه‌‌ی قبل فوت کنید، چه اتّفاقی می‌افتد؟
پاسخ:
بادکنک‌ها به هم نزدیک‌تر شده و به هم می‌چسبند.
یک نوار کاغذی به عرض تقریبی ۴ سانتی‌متر را از ورق کاغذ ببُرید و یک طرف آن را میان کتاب قرار دهید و فوت کنید. چه اتّفاقی می‌افتد؟
پاسخ:
نوار کاغذی به سمت بالا حرکت میکند.
اگر سریعتر از دفعه‌‌ی قبل فوت کنید و هوا با سرعت بیشتری از روی کاغذ بگذرد، چه اتّفاقی می‌افتد؟
پاسخ:
نوار کاغذی سریعتر از قبل حرکت میکند. دمیدن هوا بر روی کاغذ باعث کاهش فشار هوا در بالای کاغذ می‌شود، بنابراین فشار هوا در پایین کاغذ بیشتر از فشار بالای کاغذ است و در نتیجه این اختلاف فشار، نیرویی رو به بالا وارد می‌شود، کاغذ را بلند میکند.
جواب فکر کنید صفحه ۵۷ علوم ششم
در روزهای طوفانی امکان اینکه سقف شیروانی خانه‌های قدیمی کنده شود، زیاد است. آیا می‌توانید این اتّفاق را براساس آزمایش‌‌های انجام شده توضیح دهید؟
پاسخ:
در روزهای طوفانی هوا با سرعت زیاد از روی سقف عبور میکند، بنابراین فشار هوای بالای سقف کاهش می‌یابد و فشار هوای داخل ساختمان باعث ایجاد نیروی رو به بالا بر روی سقف می‌شود و اگر سقف مقاومت لازم را نداشته باشد، فرو می‌ریزد.
با نظر معلّم خود به چند گروه تقسیم شوید. هر گروه یک هواپیمای کاغذی درست کند و هواپیمای خود را آزمایش کند؛ سپس یک مسابقه بین هواپیماهای ساخته شده برگزار کنید. هواپیمای کدام گروه، زمان بیشتری در هوا باقی می‌ماند و مسافت بیشتری را طی میکند؟
پاسخ:
هواپیمایی که اصطکاک کمتری نسبت به هوا دارد.
سخن پایانی
اگر سوالی درباره‌ی درس ۷ علوم ششم دبستان با موضوع درس ««ورزش و نیرو ۲»» دارید می‌توانید در بخش نظرات بپرسید تا تیم معلمان ما در اولین فرصت شما را راهنمایی کنند.
✅ جواب درس ششم علوم ششم
✅ جواب درس هشتم علوم ششم
📝 سوالات درس هفتم علوم ششم
📝 نمونه سوالات پایه ششم ابتدایی
توجه: دانش‌آموزان عزیز شما می‌توانید برای دسترسی آسان‌تر به مطالب درسی عبارت «سوییتی بلاگ» را درانتهای مطلب مورد نظر خود سرچ(جست و جو) کنید.
نظرات کاربران